افزایش ایمنی در ساختمان سازی؛ مساوی با کاهش هزینه های جانبی
با افزایش ایمنی در ساختمان سازی می توانید هزینه های جانبی (جانی و مالی) را در آینده کاهش دهید. ساختمان سازی بخش گستردهای از اشتغال جامعه را به خود اختصاص داده است. به صورت مستقیم و غیرمستقیم زمینه کار برای افراد و حرفه های مختلف را فراهم کرده است.
میتوان گفت حدود 13% افراد به صورت مستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند. سالانه در ایران و نقاط مختلف دنیا پروژه های عمرانی گسترده ای ساخته می شوند. بنابراین در رابطه با ساخت و ساز نیاز به اجرای آیین نامه هایی برای افزایش ایمنی در ساختمان سازی بیش از پیش احساس می شود. عوامل ثابت و متغیر در حین عملیات ساخت و ساز وجود دارد که باعث به خطر افتادن ایمنی و امنیت کارگران می شود.
می توان با یک برنامهریزی اصولی مانع پیشامد های ناگوار انسانی و غیرانسانی شد. در عین حال می توان از هزینه های اضافی پروژه به میزان قابل توجهی کاست. افزایش ایمنی در ساختمان سازی به سه بخش اصلی تقسیم می شود:
- رعایت نکات ایمنی و افزایش ایمنی در ساختمان سازی
- ایمنی در زمان تخریب، گودبرداری، نصب و اجرای سازه نگهبان
- رعایت نکات ایمنی عبور و مرور در حین ساختمان سازی
در ادامه هر یک از موارد بالا را جداگانه بررسی میکنیم.
نکات ایمنی و افزایش ایمنی در ساختمان سازی
یک معضل بزرگ در ساختمان سازی عدم رعایت نکات ایمنی در زمان اجرا و ساخت پروژه های ساختمانی است. در بیشتر مواقع نکات ایمنی از طرف کارفرما یا کارگران رعایت نمی شود. در نتیجه منجر به تلفات جانی و مالی می شود. با افزایش ایمنی در ساختمان سازی می توانید به پیشرفت پروژه و کاهش خسارات کمک کنید.
رعایت نکات ایمنی در زمان ساختمان سازی به شرح زیر می باشد:
- تمام افرادی که در محل اجرای پروژه حضور دارند (کارگران، مهندس و…) باید از کفش و کلاه ایمنی استفاده کنند. در برخی موارد استفاده از ماسک، دستکش ایمنی، کمربند و طناب راپل نیز توصیه می شود.
- تمامی مسیر های عبور مانند پلکان، پرتگاه و… که دارای ارتفاع هستند باید با نرده و حفاظ موقت محصور شوند. رعایت این نکته بر عهده کارفرما است.
- در شرایط آب و هوایی نامساعد باید عملیات ساخت و ساز متوقف شود.
- در قسمت های شیبدار باید مانع یا حفاظ توری نصب شود تا مانع سقوط افراد و مصالح در حین کار شود. زمانی که کارگران روی سطوح شیب دار مشغول هستند باید از نردبان هایی با پهنای حداقل ۲۵ سانتیمتر استفاده کنند. همچنین اگر شیب سطح بیش از ۲۰ درجه باشد باید از طناب ایمنی (راپل) استفاده کرد.
- مکان هایی که برای عبور فرغون و مصالح است باید حداقل یک متر عرض داشته باشند.
- افزایش ایمنی در ساختمان سازی باید در مورد تجهیزات ساختمان سازی نیز اعمال شود. از سالم بودن تمام دستگاه ها مطمئن شوید، مانند دستگاه بتن ساز.
- برای بالا بردن تیرآهن یا مصالح دیگر باید از طناب های ویژه یا جرثقیل کمک گرفت. زمانی که قصد جدا کردن نگهدارنده تیرآهن از اسکلت دارید باید بیش از 50% پیچ و مهره ها محکم باشند.
موارد دیگری نیز وجود دارد که در پروژه های کوچک یا بزرگ متفاوت هستند اما رعایت آن ها الزامی است.
ایمنی در زمان تخریب گودبرداری و نصب و اجرای سازه نگهبان
یک بخش مهم در حین اجرای عملیات ساختمانی تخریب بنا های قدیمی و گودبرداری است. بی احتیاطی در زمان تخریب ممکن است باعث بروز یک فاجعه بزرگ شود. توجه نکردن به مسائل فنی در زمان گودبرداری منجر به تخریب سازه های پیرامونی می شود.
در این موقعیت برای افزایش ایمنی در ساختمان سازی می توان از سازه های نگهبان استفاده کرد. سازه نگهبان باعث مهار جداره گود و دیوار های ساختمان های مجاور می شود. در نتیجه آن ها را ثابت نگه می دارد.
اگر خاک زیرین سازه ثابت نگه داشته شود سازه روی خاک ثابت مانده و حرکت نمی کند. اگر خاک ثابت نباشد و حرکت کند حتی در صورت ثابت نگه داشتن سازه، سازه کناری تخریب می شود.
از روش های زیر برای گودبرداری و افزایش ایمنی در ساختمان سازی استفاده می شود:
- سازه نگهبان مهار متقابل
- سازه نگهبان خرپایی
- سازه نگهبان میخ گذاری (نیلینگ)
- سازه نگهبان انکراژ
- اجرای شمع های بتنی درجا
- سپرکوبی طرفین
رعایت نکات ایمنی عبور و مرور در حین ساختمان سازی
اولین اقدام پیش از شروع عملیات ساخت و ساز کسب مجوز های لازم از مراجع ذی صلاح است. با کسب مجوز های لازم و افزایش ایمنی در ساختمان سازی می توانید عملیات ساخت و ساز را شروع کنید. در این صورت می توانید از مکان های عمومی برای اجرای پروژه و ساخت و ساز استفاده کنید.
باید از مراجع ذی صلاح اجازه استفاده از مکان های عمومی اخذ شود، زیرا:
- محدود و مسدود نمودن مکان های عمومی مانند خیابان و پیاده رو ممنوع است.
- در زمان نصب و استفاده از تجهیزات ساختمانی نباید هیچ گونه حادثه ای برای عابرین و وسایل نقلیه به وجود بیاید.
- در برخی پروژه ها پایه های داربست در پیاده رو قرار می گیرند. بنابراین باید آن ها را ثابت کرده و از رفت و آمد عابرین جلوگیری کرد تا حوادث ناگوار به وجود نیاید.
- اگر عملیات حفاری در زیر پیاده رو و محل رفت و آمد انجام می شود باید از شمع های بتنی استفاده کرد.
- تمام محوطه ساختمانی باید روشنایی کافی داشته باشد. حتی چراغ های هشدار باید در نزدیکی ساختمان نصب شوند.
- باید از نزدیک شدن افراد متفرقه به محل ساخت و ساز جلوگیری کرد.
- باید محل نصب دستگاه ها، جرثقیل، بیل مکانیکی و مصالح مشخص شوند.
- برای تهیه مصالح مورد نیاز (ساخت قیر، سیمان و…) از مکان های عمومی مانند پیاده رو استفاده نشود.
- در زمان ساخت ساختمان های بالای دو طبقه باید راهرو های موقت، سرپوشیده و ایمن در پیاده رو ساخته شوند.
- به منظور پیشگیری از پرت یا ریخته شدن مصالح به پایین توری های محافظتی اطراف ساختمان استفاده شوند.
بعد از کسب مجوزهای لازم برای افزایش ایمنی در ساختمان سازی باید چند نکته رعایت شود:
- استفاده از چراغ های هشدار چشمک زن
- نصب علائم خطر، هشدار دهنده و کنترل مسیر
- ساخت و نصب دیوار یا سازه های حفاظتی
پیمانکار و شرح وظایف
پیمانکار توسط کارفرما یا شخص مالک انتخاب می شود. پیمانکاران به صورت شرکتی یا اشخاص حقیقی هستند که توسط شخص مالک برای ساخت پروژه انتخاب می شوند. پیمانکاران کار های مربوط به ساخت پروژه از ابتدا تا پایان را انجام می دهند. یک پیمانکار قادر به انجام همه امور نیست، در نتیجه پیمانکار اصلی پیمانکاران جز را نیز تعیین می کند.
وظایف هر یک از آن ها به شرح زیر می باشد:
- برنامه ریزی برای شروع و اتمام پروژه، همچنین تعیین و خرید مصالح و متریال های مورد نیاز
- تامین تمام تجهیزات ایمنی مربوط به کارگران و افزایش ایمنی در ساختمان سازی
- افزایش ایمنی در ساختمان سازی قبل و هنگام اجرای عملیات ساخت و ساز
- انجام بند های قانونی در رابطه با ساخت و ساز و عوامل مرتبط با امنیت عابرین و وسایل نقلیه
- ارتباط برقرار کردن بین کارفرمای اصلی و پیمانکاران فرعی
- نظارت بر کل پروژه به منظور برنامه ریزی هزینه ها و نظارت بر ساخت پروژه و ایمنی سازه
- نظارت بر هزینه ها و اجرای عملیات پروژه از منظر اقتصادی
- دریافت مجوزهای لازم در همه امور از مراجع ذی صلاح
- ارائه آموزش های مرتبط با افزایش ایمنی در ساختمان سازی به تمام افراد و وضع قوانین سختگیرانه برای اجرای آن ها
HSE چیست ؟
شاخه ای از مهندسی سیستم است که از اصول علمی، مدیریتی و مهندسی برای دستیابی و افزایش ایمنی در ساختمان سازی تبعیت میکند. مجموعهای از راهکار ها برای افزایش ایمنی در زمان اجرای پروژه را اعمال می کنند.
HSE مخفف عبارت Health Safety Environment است. عبارت HSE به شرح زیر می باشد:
- H: بهداشت کار
- S: ایمنی کار
- E: محیط زیست
عوامل ذکر شده در بالا باید در پروژه های مختلف اجرا و کنترل شوند. HSE یک مدرک معتبر است که به صورت دانشگاهی می توان آن را کسب کرد. البته در مراکز آموزشگاهی نیز در دوره های فشرده آموزش داده می شود.
اهداف آن به شرح زیر می باشد:
- کم کردن زیان های ناشی از حوادث قابل پیش بینی در حین کار
- ارزیابی درستی از خطرات احتمالی و اقدامات لازم برای پیشگیری
- شناخت قوانین و مقررات مربوط به ایمنی و رعایت آن ها
- ایجاد انگیزه لازم در کارگران و کارکنان جهت رعایت قوانین
- کاهش هزینه های جانی و مالی ناشی از خسارات احتمالی در آینده
افزایش ایمنی در ساختمان سازی برای پروژه های کوچک یا بزرگ لازم الاجرا است. اگر نکات ایمنی رعایت شود قطعا از حوادث ناگوار و جبران ناپذیر در حین، اجرا و پایان کار جلوگیری می شود.